Cổ phiếu phổ thông là gì? kiến thức toàn diện dành cho nhà đầu tư

Tìm hiểu cổ phiếu phổ thông là gì, đặc điểm, quyền biểu quyết và các loại. Hướng dẫn đầu tư chi tiết cho người mới bắt đầu.

Bạn có đang băn khoăn về việc đầu tư chứng khoán nhưng chưa hiểu rõ về cổ phiếu phổ thông? Việc thiếu hiểu biết về loại cổ phiếu phổ biến nhất này có thể khiến bạn bỏ lỡ cơ hội đầu tư hoặc gặp rủi ro không mong muốn.

Thực tế, nhiều nhà đầu tư mới vào thị trường chứng khoán thường nhầm lẫn giữa các loại cổ phiếu, không nắm rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình khi sở hữu cổ phiếu phổ thông. Điều này dẫn đến những quyết định đầu tư thiếu cơ sở và tiềm ẩn rủi ro.

Bài viết này sẽ giải đáp toàn diện về cổ phiếu phổ thông từ định nghĩa cơ bản, đặc điểm, quyền biểu quyết đến hướng dẫn đầu tư thực tế. Hãy cùng khám phá để có những quyết định đầu tư thông minh và hiệu quả nhất.

Giới thiệu

Cổ phiếu phổ thông đóng vai trò then chốt trong hệ thống tài chính và thị trường chứng khoán Việt Nam. Đây là công cụ tài chính phổ biến nhất, chiếm phần lớn khối lượng giao dịch trên các sàn chứng khoán.

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam ngày càng phát triển, việc hiểu rõ về cổ phiếu phổ thông trở nên cực kỳ quan trọng. Đối với doanh nghiệp, đây là kênh huy động vốn hiệu quả để mở rộng hoạt động kinh doanh. Đối với nhà đầu tư, cổ phiếu phổ thông mang lại cơ hội tham gia vào quyền sở hữu và quản trị công ty.

Lấy ví dụ về Tập đoàn Vingroup (VIC), một trong những doanh nghiệp hàng đầu Việt Nam. Các nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu phổ thông VIC không chỉ được hưởng cổ tức mà còn có quyền tham gia vào các quyết định quan trọng của tập đoàn thông qua đại hội cổ đông.

Việc nắm vững kiến thức về cổ phiếu phổ thông sẽ giúp bạn đưa ra những quyết định đầu tư sáng suốt và tối đa hóa lợi nhuận trong dài hạn.

Cổ phiếu phổ thông là gì?

Cổ phiếu phổ thông là gì? Theo Luật Chứng khoán Việt Nam, cổ phiếu phổ thông là loại cổ phiếu thể hiện phần vốn góp của cổ đông trong doanh nghiệp, mang lại cho người sở hữu các quyền cơ bản như quyền biểu quyết, quyền nhận cổ tức và quyền nhận tài sản thanh lý.

Khác với cổ phiếu ưu đãi có các điều kiện ưu tiên nhất định, cổ phiếu phổ thông không có bất kỳ ưu đãi đặc biệt nào. Tuy nhiên, đây lại là loại cổ phiếu phổ biến nhất và chiếm đa số trong cơ cấu vốn của các công ty.

Bản chất của cổ phiếu phổ thông là chứng từ xác nhận quyền sở hữu một phần công ty. Khi bạn mua cổ phiếu phổ thông của một doanh nghiệp, bạn trở thành cổ đông và có quyền tham gia vào việc quản trị công ty theo tỷ lệ sở hữu.

Điều đặc biệt là cổ phiếu phổ thông mang tính chất rủi ro cao nhưng cũng có tiềm năng sinh lời lớn. Giá trị của loại cổ phiếu này phụ thuộc hoàn toàn vào hiệu quả kinh doanh và triển vọng phát triển của công ty.

Ví dụ, khi Công ty Cổ phần Hàng không Việt Nam (HVN) niêm yết, các nhà đầu tư mua cổ phiếu phổ thông HVN sẽ trở thành cổ đông của hãng hàng không quốc gia, có quyền tham gia đại hội cổ đông và quyết định các vấn đề quan trọng của công ty.

Cổ phiếu phổ thông có quyền biểu quyết là gì?

Cổ phiếu phổ thông có quyền biểu quyết là gì? Đây là một trong những đặc điểm quan trọng nhất phân biệt cổ phiếu phổ thông với các loại chứng khoán khác.

Quyền biểu quyết cho phép cổ đông tham gia vào việc ra quyết định các vấn đề quan trọng của công ty. Thông thường, mỗi cổ phiếu sẽ tương đương với một phiếu biểu quyết, theo nguyên tắc "một cổ phiếu - một quyền biểu quyết".

Các vấn đề quan trọng mà cổ đông có quyền biểu quyết bao gồm:

• Bầu chọn và miễn nhiệm thành viên Hội đồng quản trị

• Phê duyệt báo cáo tài chính hàng năm

• Quyết định về việc chia cổ tức

• Thông qua các quyết định đầu tư lớn

• Sửa đổi điều lệ công ty

• Quyết định về việc sáp nhập, mua lại hoặc giải thể công ty

Tại đại hội cổ đông, quyền biểu quyết được thực hiện thông qua nhiều hình thức khác nhau như biểu quyết trực tiếp, biểu quyết bằng thư hoặc biểu quyết điện tử. Quyết định được thông qua dựa trên nguyên tắc đa số theo tỷ lệ vốn góp.

Ví dụ thực tế, tại đại hội cổ đông của Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank), các cổ đông sở hữu cổ phiếu phổ thông VPB đã sử dụng quyền biểu quyết để thông qua kế hoạch kinh doanh 2024 và phương án phát hành cổ phiếu để tăng vốn điều lệ.

Điều quan trọng cần lưu ý là quyền biểu quyết của cổ phiếu phổ thông có thể bị hạn chế trong một số trường hợp đặc biệt, chẳng hạn như khi cổ đông có liên quan đến vấn đề đang được biểu quyết.

Đặc điểm

Đặc điểm của cổ phiếu phổ thông bao gồm nhiều khía cạnh quan trọng mà nhà đầu tư cần nắm rõ để đưa ra quyết định đầu tư phù hợp.

Quyền sở hữu và quyền tài chính

Cổ phiếu phổ thông mang lại quyền sở hữu thực sự đối với công ty. Cổ đông có quyền nhận cổ tức khi công ty có lợi nhuận và quyết định chia cổ tức. Tuy nhiên, mức cổ tức không cố định và phụ thuộc vào kết quả kinh doanh.

Khi công ty giải thể hoặc phá sản, cổ đông cổ phiếu phổ thông có quyền nhận phần tài sản còn lại sau khi đã thanh toán hết các khoản nợ và nghĩa vụ khác.

Tính thanh khoản cao

Đặc điểm của cổ phiếu phổ thông nổi bật là tính thanh khoản cao. Nhà đầu tư có thể dễ dàng mua bán cổ phiếu phổ thông trên thị trường thứ cấp thông qua các sàn giao dịch chứng khoán.

Rủi ro và biến động giá

Cổ phiếu phổ thông có mức độ rủi ro cao hơn so với trái phiếu hoặc cổ phiếu ưu đãi. Giá cổ phiếu có thể biến động mạnh theo tình hình thị trường và hiệu quả kinh doanh của công ty.

Quyền mua cổ phiếu mới

Cổ đông cổ phiếu phổ thông thường có quyền ưu tiên mua cổ phiếu mới khi công ty tăng vốn điều lệ, giúp duy trì tỷ lệ sở hữu hiện tại.

Ví dụ điển hình về đặc điểm của cổ phiếu phổ thông có thể thấy qua cổ phiếu Vinhomes (VHM). Các cổ đông VHM được hưởng cổ tức khá ổn định, có quyền biểu quyết trong các quyết định quan trọng và có thể giao dịch cổ phiếu dễ dàng trên sàn HSX với thanh khoản cao.

Các loại cổ phiếu phổ thông

Các loại cổ phiếu phổ thông có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về đặc tính và quyền lợi của từng loại.

Phân loại theo quyền biểu quyết

Cổ phiếu phổ thông có quyền biểu quyết: Đây là loại phổ biến nhất, mang lại cho cổ đông quyền tham gia vào các quyết định quan trọng của công ty.

Cổ phiếu phổ thông không có quyền biểu quyết: Một số công ty phát hành loại cổ phiếu này để huy động vốn mà không làm thay đổi cơ cấu quyền lực quản trị. Tuy nhiên, loại này ít phổ biến tại Việt Nam.

Phân loại theo thời gian nắm giữ

Cổ phiếu phổ thông dài hạn: Thích hợp cho nhà đầu tư có chiến lược đầu tư dài hạn, tập trung vào tăng trưởng giá trị và cổ tức ổn định.

Cổ phiếu phổ thông ngắn hạn: Phù hợp với nhà đầu tư muốn tận dụng biến động giá để tạo lợi nhuận nhanh.

Phân loại theo ngành nghề

Các loại cổ phiếu phổ thông còn được phân loại theo lĩnh vực hoạt động như:

• Cổ phiếu ngân hàng (VCB, CTG, BID)

• Cổ phiếu bất động sản (VHM, NVL, DXG)

• Cổ phiếu công nghệ (FPT, CMG)

• Cổ phiếu tiêu dùng (MSN, VNM)

Tại Việt Nam, hầu hết các công ty niêm yết đều phát hành cổ phiếu phổ thông có quyền biểu quyết theo nguyên tắc một cổ phiếu một quyền biểu quyết, phù hợp với quy định pháp luật hiện hành.

So sánh cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi

Để hiểu rõ hơn về cổ phiếu phổ thông, việc so sánh với cổ phiếu ưu đãi sẽ giúp nhà đầu tư có cái nhìn toàn diện hơn.

Định nghĩa cổ phiếu ưu đãi

Cổ phiếu ưu đãi là loại cổ phiếu có một số quyền ưu tiên nhất định so với cổ phiếu phổ thông, thường thể hiện ở quyền nhận cổ tức hoặc quyền nhận tài sản khi thanh lý.

Bảng so sánh chi tiết

Lời khuyên lựa chọn

Nên chọn cổ phiếu phổ thông khi:

• Bạn muốn tham gia vào quản trị công ty

• Kỳ vọng tăng trưởng giá cao

• Có khả năng chấp nhận rủi ro

• Đầu tư dài hạn

Nên chọn cổ phiếu ưu đãi khi:

• Ưu tiên thu nhập ổn định

• Tránh rủi ro

• Không quan tâm đến quyền biểu quyết

Ví dụ, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (VCB) chủ yếu phát hành cổ phiếu phổ thông, trong khi một số công ty như PetroVietnam Gas (GAS) có cả hai loại cổ phiếu nhưng cổ phiếu phổ thông vẫn chiếm đa số.

So sánh cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi rõ ràng

Quyền lợi và nghĩa vụ của người sở hữu cổ phiếu phổ thông

Việc sở hữu cổ phiếu phổ thông mang lại cho cổ đông những quyền lợi cụ thể đồng thời cũng đi kèm với các nghĩa vụ nhất định.

Quyền lợi của cổ đông

Quyền nhận cổ tức: Cổ đông có quyền nhận cổ tức khi công ty có lợi nhuận và đại hội cổ đông quyết định chia cổ tức. Mức cổ tức phụ thuộc vào kết quả kinh doanh và chính sách của công ty.

Quyền biểu quyết: Đây là quyền quan trọng nhất, cho phép cổ đông tham gia vào các quyết định chiến lược của công ty.

Quyền tham gia đại hội cổ đông: Cổ đông có quyền tham dự, phát biểu ý kiến và biểu quyết tại đại hội cổ đông thường niên và bất thường.

Quyền ưu tiên mua cổ phiếu mới: Khi công ty phát hành thêm cổ phiếu, cổ đông hiện tại có quyền ưu tiên mua để duy trì tỷ lệ sở hữu.

Quyền chuyển nhượng: Cổ đông có thể tự do mua bán cổ phiếu phổ thông trên thị trường.

Quyền nhận tài sản thanh lý: Khi công ty giải thể, cổ đông có quyền nhận phần tài sản còn lại theo tỷ lệ sở hữu.

Nghĩa vụ của cổ đông

Nghĩa vụ đóng góp vốn: Cổ đông phải đóng đủ số vốn cam kết theo quy định.

Tuân thủ điều lệ công ty: Cổ đông có nghĩa vụ tuân thủ các quy định trong điều lệ và quyết định của đại hội cổ đông.

Chịu trách nhiệm trong phạm vi vốn góp: Cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty trong phạm vi số vốn đã góp.

Thực hiện nghĩa vụ thông tin: Cổ đông lớn (sở hữu từ 5% vốn điều lệ trở lên) có nghĩa vụ công bố thông tin theo quy định pháp luật.

Theo Luật Doanh nghiệp 2020, cổ đông cổ phiếu phổ thông có trách nhiệm pháp lý rõ ràng và được bảo vệ quyền lợi hợp pháp bởi hệ thống pháp luật Việt Nam.

Cổ đông biểu quyết tại đại hội cổ đông công ty

Làm thế nào để đầu tư vào cổ phiếu phổ thông?

Để đầu tư vào cổ phiếu phổ thông, nhà đầu tư cần thực hiện các bước cơ bản sau đây:

Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán

Liên hệ với các công ty chứng khoán uy tín như:

• Công ty Chứng khoán SSI

• Công ty Chứng khoán VPS

• Công ty Chứng khoán HSC

• Công ty Chứng khoán VNDIRECT

Chuẩn bị hồ sơ gồm CMND/CCCD, sổ hộ khẩu và các giấy tờ liên quan.

Bước 2: Nộp tiền vào tài khoản

Chuyển tiền vào tài khoản giao dịch chứng khoán theo hướng dẫn của công ty chứng khoán.

Bước 3: Nghiên cứu và lựa chọn cổ phiếu

Phân tích cơ bản và kỹ thuật để lựa chọn cổ phiếu phổ thông phù hợp:

• Xem xét báo cáo tài chính

• Đánh giá triển vọng ngành

• Phân tích biểu đồ giá

Bước 4: Đặt lệnh mua

Sử dụng phần mềm giao dịch hoặc liên hệ môi giới để đặt lệnh mua cổ phiếu phổ thông.

Bước 5: Theo dõi và quản lý danh mục

Thường xuyên theo dõi diễn biến thị trường và kết quả kinh doanh của công ty.

Những lưu ý quan trọng

Rủi ro cần biết:

• Biến động giá có thể gây thua lỗ

• Rủi ro thanh khoản khi thị trường đi xuống

• Rủi ro công ty phá sản

Nguyên tắc đầu tư:

• Không đầu tư quá 5-10% tổng tài sản vào một cổ phiếu

• Đầu tư với số tiền có thể chấp nhận mất

• Đa dạng hóa danh mục đầu tư

Ví dụ, một nhà đầu tư muốn mua cổ phiếu phổ thông VCB có thể mở tài khoản tại SSI, nộp 100 triệu đồng, nghiên cứu báo cáo tài chính của VCB, sau đó đặt lệnh mua 1,000 cổ phiếu VCB tại giá thị trường.

>>> Nếu bạn là nhà đầu tư mới, chưa tự tin trong việc xây dựng kế hoạch tài chính, hãy tham khảo tích lũy tài chính cơ bản của HVA

Quy trình mở tài khoản chứng khoán và mua cổ phiếu

Câu hỏi thường gặp

Cổ phiếu phổ thông là gì và khác gì với cổ phần?

Cổ phiếu phổ thông là chứng chỉ xác nhận quyền sở hữu một phần vốn của công ty cổ phần, trong khi cổ phần là đơn vị vốn góp. Mỗi cổ phần được thể hiện bằng một cổ phiếu.

Cổ tức cổ phiếu phổ thông được trả như thế nào?

Cổ tức được trả dựa trên lợi nhuận và quyết định của đại hội cổ đông. Có thể trả bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu thưởng, thường từ 1-2 lần/năm.

Quyền biểu quyết của cổ phiếu phổ thông có thể bị hạn chế không?

Có, trong một số trường hợp như cổ đông có xung đột lợi ích với vấn đề đang biểu quyết hoặc theo quy định đặc biệt của điều lệ công ty.

Có thể chuyển nhượng cổ phiếu phổ thông ngay lập tức không?

Đối với cổ phiếu niêm yết, có thể giao dịch T+2 (sau 2 ngày giao dịch). Cổ phiếu chưa niêm yết có thể có các hạn chế theo quy định công ty.

Rủi ro lớn nhất khi đầu tư cổ phiếu phổ thông là gì?

Rủi ro mất vốn do giá cổ phiếu giảm và rủi ro công ty phá sản. Tuy nhiên, cổ đông chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi vốn đã góp.

Các loại cổ phiếu phổ thông nào phù hợp với người mới?

Người mới nên bắt đầu với cổ phiếu của các công ty lớn, ổn định như VCB, VIC, VHM có thanh khoản cao và ít biến động.

Mặc dù cổ phiếu phổ thông mang lại tiềm năng sinh lời cao, nhà đầu tư cần nhận thức rõ về rủi ro và đầu tư thận trọng. Việc đa dạng hóa danh mục, nghiên cứu kỹ lưỡng và có chiến lược đầu tư dài hạn là những yếu tố then chốt để thành công.

Hãy bắt đầu hành trình đầu tư cùng HVA, với kiến thức vững chắc và phương pháp tiếp cận khoa học để đạt được mục tiêu tài chính dài hạn.