Cách mua hợp đồng tương lai cho người mới bắt đầu

Cách mua hợp đồng tương lai an toàn tại Việt Nam. Rủi ro trong đầu tư khiến bạn băn khoăn? Khám phá hướng dẫn toàn diện này để bắt đầu giao dịch ngay!

1. Chi tiết về hợp đồng tương lai

1.1. Mua hợp đồng tương lai là gì?

Mua hợp đồng tương lai là hành động cam kết mua một tài sản cụ thể vào một thời điểm cụ thể trong tương lai theo mức giá đã được thống nhất từ trước đó. Đây là một trong những công cụ tài chính phái sinh phổ biến nhất trên thị trường hiện nay.

Khái niệm hợp đồng tương lai và cam kết mua bán tài sản

Về bản chất, hợp đồng tương lai là gì? Đó là một thỏa thuận pháp lý giữa hai bên, trong đó người mua cam kết sẽ mua và người bán cam kết sẽ bán một lượng tài sản nhất định vào một ngày cụ thể trong tương lai với mức giá được ấn định ngay từ thời điểm ký kết hợp đồng.

Khác với cổ phiếu - nơi bạn sở hữu một phần của công ty, mua hợp đồng tương lai là gì thực chất là việc bạn tham gia vào một cam kết mua bán trong tương lai. Hợp đồng này cũng khác với quyền chọn ở chỗ, với quyền chọn bạn có quyền (không phải nghĩa vụ) thực hiện giao dịch, còn với hợp đồng tương lai, bạn có nghĩa vụ phải thực hiện giao dịch khi đến hạn.

Ví dụ: Anh Nam - một nhà đầu tư - quyết định mua hợp đồng tương lai vàng với giá 70 triệu đồng/lượng, thời hạn 3 tháng. Điều này có nghĩa rằng sau 3 tháng, anh Nam có nghĩa vụ mua vàng với giá 70 triệu đồng/lượng, bất kể lúc đó giá thị trường của vàng là bao nhiêu. Nếu sau 3 tháng, giá vàng lên 75 triệu đồng/lượng, anh Nam sẽ có lãi. Ngược lại, nếu giá vàng xuống còn 65 triệu đồng/lượng, anh Nam sẽ bị lỗ.

1.2. Lợi ích của hợp đồng tương lai

 Lợi ích hợp đồng tương lai như phòng ngừa rủi ro và đòn bẩy tài chính

Tham gia vào thị trường hợp đồng tương lai mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho các nhà đầu tư:

1. Phòng ngừa rủi ro biến động giá (hedging): Đây là một trong những lợi ích của hợp đồng tương lai quan trọng nhất. Các doanh nghiệp có thể sử dụng công cụ này để khóa giá nguyên vật liệu hoặc sản phẩm, giúp ổn định chi phí và doanh thu. Ví dụ: Một nhà máy cà phê lo ngại giá cà phê sẽ tăng trong tương lai có thể mua hợp đồng tương lai cà phê để đảm bảo nguồn cung với mức giá cố định, giúp doanh nghiệp chủ động trong kế hoạch sản xuất và kinh doanh.

2. Đòn bẩy tài chính cao: Nhà đầu tư chỉ cần đặt cọc một khoản tiền ký quỹ nhỏ hơn nhiều so với giá trị hợp đồng, tạo ra cơ hội sinh lời lớn từ số vốn nhỏ.

3. Giao dịch hai chiều linh hoạt: Bạn có thể kiếm lời từ cả khi thị trường tăng (mua vào) và khi thị trường giảm (bán khống), tạo ra nhiều cơ hội giao dịch hơn so với thị trường cổ phiếu truyền thống.

4. Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Hợp đồng tương lai có sẵn cho nhiều loại tài sản khác nhau như hàng hóa, chỉ số chứng khoán, tiền tệ, giúp nhà đầu tư đa dạng hóa danh mục, giảm thiểu rủi ro tổng thể.

5. Tính thanh khoản cao: Thị trường hợp đồng tương lai thường có tính thanh khoản cao, cho phép nhà đầu tư dễ dàng tham gia và rút lui khỏi thị trường mà không gây ra biến động giá lớn.

Ví dụ cập nhật từ tin tức thị trường: về lợi ích của hợp đồng tương lai là trường hợp của anh Minh - một nông dân trồng lúa tại Đồng bằng sông Cửu Long. Anh Minh lo ngại về khả năng giá lúa giảm vào mùa thu hoạch, đã quyết định bán hợp đồng tương lai lúa gạo 3 tháng trước khi thu hoạch với giá 7.000 đồng/kg. Khi đến mùa thu hoạch, giá lúa thị trường chỉ còn 6.500 đồng/kg do nguồn cung dồi dào, nhưng nhờ đã bán hợp đồng tương lai, anh Minh vẫn bán được với giá 7.000 đồng/kg, tránh được khoản lỗ đáng kể.

2. Quy định về hợp đồng tương lai tại Việt Nam

2.1. Khung pháp lý và các cơ quan quản lý

Để đảm bảo thị trường hợp đồng tương lai phát triển lành mạnh và minh bạch, Việt Nam đã xây dựng một hệ thống quy định về hợp đồng tương lai chặt chẽ:

Thị trường hợp đồng tương lai tại Việt Nam hoạt động dưới sự điều chỉnh của các văn bản pháp luật quan trọng sau:

1. Luật Chứng khoán số 54/2019/QH14 đã tạo hành lang pháp lý cơ bản cho hoạt động giao dịch các sản phẩm phái sinh, bao gồm hợp đồng tương lai.

2. Nghị định số 158/2020/NĐ-CP quy định chi tiết về giao dịch chứng khoán phái sinh.

3. Thông tư số 114/2017/TT-BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn giao dịch hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán.

Các cơ quan quản lý chính trong thị trường hợp đồng tương lai bao gồm:

• Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN): Đóng vai trò giám sát tổng thể, ban hành các quy định, hướng dẫn và giám sát thị trường.

• Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX): Là đơn vị tổ chức thị trường và vận hành hệ thống giao dịch phái sinh.

• Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD): Thực hiện chức năng bù trừ, thanh toán và quản lý vị thế cho các giao dịch hợp đồng tương lai.

Theo quy định về hợp đồng tương lai của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, mọi giao dịch phải được thực hiện thông qua các công ty chứng khoán được cấp phép, đồng thời phải tuân thủ các nguyên tắc về tính minh bạch, công khai và bảo vệ nhà đầu tư.

Khung pháp lý này không ngừng được hoàn thiện nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển của thị trường và bảo vệ tốt hơn quyền lợi của các bên tham gia.

2.2. Các yêu cầu để tham gia giao dịch hợp đồng tương lai

Để tham gia giao dịch hợp đồng tương lai tại Việt Nam, nhà đầu tư cần đáp ứng một số điều kiện theo quy định về hợp đồng tương lai:

Đối với nhà đầu tư cá nhân:

1. Có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, đã đủ 18 tuổi trở lên.

2. Có tài khoản giao dịch chứng khoán phái sinh tại công ty chứng khoán được cấp phép.

3. Hoàn thành bài kiểm tra kiến thức về chứng khoán phái sinh tại công ty chứng khoán (yêu cầu tùy thuộc vào từng công ty).

4. Có tài khoản ký quỹ tại ngân hàng thanh toán được chỉ định.

Đối với nhà đầu tư tổ chức:

1. Đã được thành lập hợp pháp và đang hoạt động đúng quy định pháp luật tại Việt Nam hoặc tại quốc gia khác.

2. Có tài khoản giao dịch chứng khoán phái sinh được mở thông qua công ty chứng khoán được cấp phép.

3. Có tài khoản ký quỹ tại ngân hàng thanh toán được chỉ định.

Hồ sơ mở tài khoản giao dịch phái sinh thường bao gồm:

• Một trong các loại giấy tờ cá nhân còn giá trị sử dụng như CMND, CCCD hoặc Hộ chiếu.

• Bản sao Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc Quyết định thành lập (áp dụng cho tổ chức).

• Hợp đồng đăng ký mở tài khoản để thực hiện giao dịch chứng khoán phái sinh.

• Hợp đồng mở tài khoản ký quỹ tại ngân hàng thanh toán.

• Các biểu mẫu đăng ký thông tin nhà đầu tư theo quy định của công ty chứng khoán.

Ngoài ra, để đảm bảo an toàn cho thị trường, quy định về hợp đồng tương lai còn yêu cầu các công ty chứng khoán phải đánh giá mức độ hiểu biết và khả năng chịu rủi ro của khách hàng trước khi cho phép họ tham gia giao dịch.

Ví dụ: Chị Hương muốn tham gia giao dịch hợp đồng tương lai chỉ số VN30 cần chuẩn bị CMND, đến công ty chứng khoán được cấp phép như SSI, VNDirect hoặc VCBS để mở tài khoản giao dịch phái sinh, hoàn thành bài kiểm tra kiến thức (nếu có), ký các hợp đồng liên quan và nộp tiền ký quỹ theo quy định.

3. Giá hợp đồng tương lai hàng hóa và quy mô hợp đồng

3.1. Giá hợp đồng tương lai hàng hóa được xác định như thế nào?

Giá hợp đồng tương lai hàng hóa được hình thành dựa trên nhiều yếu tố phức tạp và có mối quan hệ chặt chẽ với giá giao ngay (spot price) của tài sản cơ sở. Để hiểu rõ cách giá hợp đồng tương lai hàng hóa được xác định, chúng ta cần nắm vững các nguyên tắc sau:

1. Mối quan hệ giữa giá tương lai và giá giao ngay: Giá hợp đồng tương lai hàng hóa thường được tính theo công thức: F = S × (1 + r - y) ^ t Trong đó:

• F: Giá hợp đồng tương lai

• S: Giá giao ngay của tài sản cơ sở

• r: Lãi suất phi rủi ro

• y: Lợi suất tiện ích (convenience yield)

• t: Thời gian đến ngày đáo hạn (tính theo năm)

2. Những yếu tố nào quyết định giá của hợp đồng tương lai?

• Lãi suất: Lãi suất cao thường đẩy giá hợp đồng tương lai hàng hóa lên cao hơn.

• Chi phí lưu kho: Với hàng hóa cần bảo quản như vàng, dầu, gạo, chi phí lưu kho làm tăng giá hợp đồng.

• Cung cầu thị trường: Dự báo về nguồn cung và nhu cầu trong tương lai ảnh hưởng trực tiếp đến giá.

• Mùa vụ: Đặc biệt quan trọng đối với nông sản, khi giá có thể biến động mạnh theo chu kỳ mùa vụ.

• Tin tức và yếu tố địa chính trị: Chiến tranh, thiên tai, chính sách mới có thể tác động mạnh đến thị trường.

3. Khái niệm "basis" (cơ sở): "Basis" là chênh lệch giữa giá giao ngay và giá hợp đồng tương lai hàng hóa: Basis = Giá giao ngay - Giá hợp đồng tương lai

• Khi basis dương (giá giao ngay cao hơn giá tương lai): Thị trường đang trong tình trạng "backwardation".

• Khi basis âm (giá giao ngay thấp hơn giá tương lai): Thị trường đang trong tình trạng "contango".

Ví dụ thực tế về giá hợp đồng tương lai hàng hóa:

Vào tháng 5/2023, giá giao ngay của cà phê robusta tại Việt Nam là 45.000 đồng/kg. Hợp đồng tương lai giao tháng 9/2023 được giao dịch ở mức 48.000 đồng/kg. Sự chênh lệch này (basis âm 3.000 đồng) phản ánh kỳ vọng thị trường về việc giá cà phê sẽ tăng trong tương lai do lo ngại về hạn hán ảnh hưởng đến sản lượng, cộng với chi phí lưu kho và lãi suất cơ hội.

3.2. Quy mô hợp đồng tương lai

Quy mô hợp đồng tương lai là lượng tài sản chuẩn được quy định trong một hợp đồng, và là yếu tố quan trọng quyết định giá trị giao dịch cũng như mức ký quỹ cần thiết cho nhà đầu tư.

Quy mô hợp đồng tương lai được tiêu chuẩn hóa bởi sàn giao dịch và không thể thay đổi theo nhu cầu của các nhà đầu tư cá nhân. Việc tiêu chuẩn hóa này giúp tăng tính thanh khoản và hiệu quả của thị trường.

Tại Việt Nam, một số quy mô hợp đồng tương lai phổ biến bao gồm:

1. Hợp đồng tương lai chỉ số VN30: Mỗi hợp đồng có giá trị tương đương với chỉ số VN30 nhân với 100.000 VNĐ. Ví dụ, nếu chỉ số VN30 đang ở mức 1.000 điểm, giá trị một hợp đồng là 100 triệu đồng.

2. Hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ: Mỗi hợp đồng có giá trị danh nghĩa là 100 triệu đồng.

3. Hợp đồng tương lai vàng (tại các sàn quốc tế): Thường có quy mô hợp đồng tương lai là 100 troy ounce (khoảng 3,1 kg).

4. Hợp đồng tương lai cà phê (sàn ICE): Một hợp đồng thường tương đương với 37.500 pounds cà phê (khoảng 17 tấn).

Tác động của quy mô hợp đồng tương lai đến vốn đầu tư:

1. Yêu cầu vốn: Quy mô hợp đồng tương lai càng lớn, yêu cầu ký quỹ càng cao, đòi hỏi nhà đầu tư phải có vốn lớn.

2. Mức độ rủi ro: Hợp đồng có quy mô lớn sẽ dẫn đến biến động giá trị lớn hơn khi thị trường thay đổi, tăng mức độ rủi ro.

3. Tính phù hợp: Nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể gặp khó khăn với các hợp đồng có quy mô lớn do hạn chế về vốn và khả năng chịu rủi ro.

Ví dụ: Với hợp đồng tương lai chỉ số VN30, nếu chỉ số đang ở mức 1.200 điểm, giá trị một hợp đồng là 120 triệu đồng. Với tỷ lệ ký quỹ 13%, nhà đầu tư cần đặt cọc khoảng 15,6 triệu đồng. Mỗi khi chỉ số thay đổi 1 điểm, nhà đầu tư lãi/lỗ 100.000 đồng.

Việc hiểu rõ về quy mô hợp đồng tương lai giúp nhà đầu tư tính toán chính xác số vốn cần thiết và đánh giá mức độ rủi ro phù hợp với khả năng tài chính của mình.

4. Hướng dẫn từng bước cách mua hợp đồng tương lai

Hướng dẫn 6 bước giao dịch hợp đồng tương lai cho người mới

Bước 1: Tiến hành mở tài khoản giao dịch trên thị trường phái sinh

• Đăng ký trực tuyến hoặc tại quầy giao dịch của công ty chứng khoán.

• Chuẩn bị CCCD/CMND + thông tin cá nhân.

• Đăng ký dịch vụ phái sinh, ký quỹ lần đầu.

Bước 2: Nộp tiền ký quỹ

• Nộp tiền vào tài khoản ký quỹ để có thể bắt đầu giao dịch.

• Tỷ lệ ký quỹ ban đầu và ký quỹ duy trì tùy thuộc từng loại hợp đồng.

Bước 3: Phân tích thị trường

• Sử dụng các công cụ phân tích kỹ thuật (MA, RSI, MACD…) hoặc phân tích cơ bản.

• Xác định xu hướng của chỉ số/tài sản cơ sở.

Bước 4: Đặt lệnh mua hợp đồng tương lai

• Truy cập vào nền tảng giao dịch (ví dụ: TCInvest, MBS, SSI iBoard…).

• Chọn mã hợp đồng tương lai (ví dụ: VN30F2506).

• Chọn loại lệnh: LO, MTL, MOK, MAK…

• Nhập số lượng hợp đồng cần mua và giá mua mong muốn.

• Xác nhận và đặt lệnh.

Bước 5: Theo dõi lệnh và giá trị ký quỹ

• Hệ thống sẽ tự động cập nhật trạng thái lời/lỗ theo thời gian thực.

• Nếu lỗ quá mức ký quỹ duy trì, nhà đầu tư có thể bị call margin.

Bước 6: Đóng vị thế

• Có thể đóng vị thế bất kỳ lúc nào trong giờ giao dịch.

• Lợi nhuận/thua lỗ được tính dựa trên chênh lệch giữa giá mua và giá đóng vị thế.

Giao dịch hợp đồng tương lai là một lựa chọn hấp dẫn cho nhà đầu tư ưa thích sự biến động, nhưng cũng đòi hỏi hiểu biết sâu sắc và kiểm soát rủi ro tốt. Trước khi tiến hành giao dịch hợp đồng tương lai, bạn cần lưu ý:

• Nắm rõ nguyên tắc vận hành thị trường phái sinh.

• Tập luyện bằng tài khoản mô phỏng (demo) nếu chưa có kinh nghiệm.

• Tham khảo ý kiến từ chuyên gia hoặc đội ngũ hỗ trợ của công ty chứng khoán.

Đừng bỏ lỡ những thông tin giá trị giúp bạn ra quyết định đầu tư sáng suốt hơn mỗi ngày – Theo dõi ngay HVA